Yekta YILDIZ
Kayseri ve Yöresinde Çocuk Oyunları:
21. yüzyılı yaşadığımız bu günlerde, artık 4 – 5 yaşından başlayarak neredeyse tüm çocukların (köyler hariç) ellerinin altındaki oyuncak bilgisayar olmaya başladı.
Çok değil, bundan 10 – 15 sene önce çocukların oynadığı, ya kendi buluşları olan veya büyüklerinden öğrendikleri çok çeşitli oyunlar vardı. Artık neredeyse unutulmaya yüz tutan bu oyunlardan bazılarını burada belirtmek istiyorum.
SAKLANBAÇ:
Hālâ küçük çocukların zevkle oynadıkları ve ilgi odağı olan bir oyundur. Bu oyunu oynamak için bir araya gelen çocuklar, yukarıda “Kayseri Ağzında Tekerlemeler” başlığı altında verdiğimiz saymacalarla ebe olacak kişiyi belirlerler.
Ebe olan kişi, ebelik denilen bir yere (bir duvar, bir ağaç vb) yüzünü dönerek önceden belirlenen bir rakama kadar saymaya başlar. Bu arada diğer oyuncular çevredeki çeşitli yerlere saklanırlar. Saymayı bitiren ebe, “önüm arkam sağım solum ebelik” diyerek saklanan arkadaşlarını aramaya başlar. Bu arada, ebeliğin hemen çevresinde saklanan biri varsa, o söbelenmiş olur. Söbelemek, ya ebenin saklanan birini görünce ismen söyleyerek ebeliğe gelip elini dokundurması veya saklanan kişinin ebeden önce ebeliğe ulaşıp elini dokundurmasıdır. Söbelenen kişi tek ise, ebe o olur. Şayet birden fazla kişi söbelenmişse onlar kendi aralarında saymaca yaparak yeni ebeyi belirlerler. Eğer ebe, hiç kimseyi söbeleyememişse, yine kendisi ebe olur.
Söbeleyen veya söbelenen oyuncular, saklanan arkadaşlarına ebenin ebelikten uzaklık durumuna göre “elem dersem çık, armut dersem çıkma” diye bağırırlar.
KÖREBE:
Bir araya gelen gruptan yine saymaca yoluyla bir ebe seçilir ve gözleri birkaç kez katlanmış bir tülbentle bağlanır. Kendi etrafında birkaç kez döndürüldükten sonra, ellerini ileri ve yanlara açarak çevresindeki çocuklardan birisini yakalamaya çalışır. Yakalanan çocuk ebe olur. Bu arada çocuklar ebeye elleriyle dokunarak onu kendilerine doğru yöneltip hemen kaçarlar.
KÖTÜRÜM EŞEĞİ :
Beş veya altışar kişiden oluşan iki grup çocuk, aralarında kura çekerek veya saymaca yaparak kötürüm eşeği olacakları belirlerler.
Kurayı veya saymacayı kaybeden grubun içinden birisi ayakta durur ve bacaklarını açar. Diğer çocuklar dan birisi eğilerek başını onun bacakları arasına sokar. Diğerleri de aynısını yaparlar. Buna “kötürüm eşeği” denir
Diğer gruptaki çocuklar sırayla koşarak gelip en arkadakinin sırtına ellerini koyarak en öndekinin sırtına atlayarak oturur. Arkadan gelenler de aynı şeyi yaparlar. Tüm çocukların atlaması bitmeden, veya bittiğinde kötürüm eşeği çökmüşse, oyun aynı düzende yeniden başlar. Şayet, atlayanlardan birisi düşecek olursa bu sefer taraflar yer değiştirir.
DARDAR :
Çocuklar arasında oynanan bu oyunda, iki çocuk, kendi grubuna diğer çocuklardan sırayla birer tane alarak eşleşirler. İki gruba ayrılan bu çocukların ebeleri en büyükleri olur.
Dardar oyunu eğer akşam oynanacaksa, görmeli; gündüz oynanacaksa yakalamalı olarak oynanır.
Yukarda sözü edilen saymacalarla kalede kalacak grup belirlenir. Kale ya bir duvar, ya da bir ağaç olabilir. Belirlenen grup yüzlerini duvara veya ağaca dönerek, tespit edilen bir rakama kadar saymaya başlarlar. Bu arada diğer grup kaçarak etrafa saklanır. Süre bittikten sonra kaledeki grubun ebesi kaleden ayrılarak saklananları aramaya başlar. Gece ise gördüğü kişinin adını söylemek suretiyle; gündüzse yakalamak suretiyle karşı grubun ebeliğe geçmesini sağlamaya çalışır.
Saklanan grubun üyeleri ise, gece görünmeden, gündüz de yakalanmadan kaleye gelerek, orada bulunan diğer çocukların sırtlarına vurmaya başlarlar. Dayak yiyen çocuklar, “dardar” diye bağırarak ebelerini çağırırlar.
ELİM SENDE :
Bir araya gelen çocuklar, bilinen tekerlemelerden birisiyle, ebe olacak kişiyi belirler. Ebe belli olduktan sonra diğer çocuklar ondan kaçarak yakalanmamaya çalışırlar. Ebe herhangi bir çocuğu yakalar veya elini ona dokundurursa, yakalanan çocuk ebe olur ve oyun devam eder.
Bu oyunu eğer kızlar oynayacaksa, onlar tekerlemeyi şu şekilde söylerler:
Top top kadife
Kızın adı Hanife
Kız oturmuş halı dokur
Önünde bülbül okur
O bülbül benim olsa
İki kardeşim olsa
Biri ay biri yıldız
Biri oğlan biri kız