Yekta YILDIZ
Kayseri'de Han ve Çarşılar
VEZİR HANI:
Kapalı Çarşı’nın güney-batı tarafındadır. Lâle Devri’nin meşhur sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından m. 1724 (Kayseri Tarihi Cilt:I De 1727 Tarihi Verilir.) yılında yaptırılmıştır. Kitabe yeri boştur. Han iki katlı olup, iki de avlusu vardır(dış ve iç kısım). Taştan kemerlerle örtülmüş bir çok oda vardır. İç kısmın avlusunda büyükçe bir havuz ve fıskiye vardı ama şu anda mevcut değildir. Başlangıcından beri içerisinde kumaşçı, çuhacı, yüncü, derici, halıcı, kuyumcu gibi çeşitli işyerleri vardı. Bu işyerlerinden bir kısmı faaliyetini aynen sürdürürken, bazı iş yerleri de iş alanlarını değiştirmiştir.
PAMUK HAN (Pembe Han , Kapan Hanı) :
Şah Hatun tarafından yaptırılan bu han, Şeyh Müeyyed Çeşmesinin karşısında yer alır. Bir çok kereler tadilat yapılan hanın kare bir planı vardır. 15. Yy. başlarında yapıldığı sanılan han, kesme yonu taşlardan inşa edilmiştir. (Kâzım ÖZDOĞAN’ın Kayseri Tarihi adlı eserinin 1. cildinde yaptıran kişi olarak Mustafa Paşa’nın adı geçmektedir.)
HACI EFENDİ ÇARŞISI :
Kapalıçarşı bünyesinde M. 1844 yılında halk tarafından inşa ettirilmiştir. Dr. Halit Erkiletlioğlu “Osmanlılar Zamanında Kayseri” isimli eserinde, 302 adet dükkândan oluşan bu çarşının Güpgüpzâde Hacı Efendi tarafından yaptırıldığını belirtmektedir.
URGANCILAR ÇARŞISI:
Hacı Efendi Çarşısına paralel durumdadır. Kim tarafından ve ne zaman yapıldığı hakkında bir bilgi bulunmamaktadır. Orta kısımda Hacı Efendi Çarşısı ile küçük bir kapı vasıtasıyla bağlantısı vardır.
KAPALI ÇARŞI :
1859 yılında halk tarafından yaptırılan Kapalı Çarşı, Anadolu’daki kapalı çarşıların en büyüklerinden biridir. Dört büyük giriş kapısı olan ve ahşaptan yapılmış bulunan bu çarşı, 14 Eylül 1870 de büyük bir yangına maruz kalmış ve 1804 dükkan yanmıştı. Yanan Kapalı Çarşı Maraş Mutasarrıfı Osman Paşa Tarafından İtalya’dan getirtilen mimar/mühendis tarafından, dükkân sahipleri hesabına, yeniden kâgir olarak inşa edilerek 16 Ekim 1873 de hizmete açıldı.
KADINLAR ÇARŞISI :
Şehir merkezinde, Kazancılar Çarşısı’nın güneyinde olan, Birinci Dünya Savaşı ve arkasından Kurtuluş Savaşı yıllarında Türk Erkeklerinin askere alınmaları sonucu ticaret Ermeni azınlığın eline geçmişti. Ekmek karne ile veriliyordu. Bir batman unun fiyatı dört liraya çıkmıştı. Bu durum karşısında yerli kadınlar, geçimlerini sağlamak için topluca alış-veriş yaptıkları bir semt oluşturmuşlardır. bu nedenle de bu çarşıya “Kadınlar Çarşısı” denilmiştir.
Kurtuluş Savaşı yıllarında ise, Kayseri kadınları, kızlarının çeyiz sandıklarındakileri satarak, elde ettikleri parayla aldıkları cephaneyi, cephedeki askerlere göndermişlerdir. Bu gün için bu çarşı ortadan kalkmıştır.