Yekta YILDIZ
Kayseri'de Sanayileşme Hareketleri
Cumhuriyet dönemi önceleri yalnızca coğrafi konumu sebebiyle ülke ticaretinden pay alan Kayseri’nin, sanayi üretimiyle kendisini gösterdiği yıllardır. Uçak fabrikası, Sümerbank Bez Fabrikası ve daha sonraları Şeker Fabrikası ekonomik ve sosyal gelişmenin itici gücüdür. Kayseri, Cumhuriyet Dönemi iktisat politikalarının şekillendirdiği örnek bir kent olmuştur.
Kayseri'de sanayileşme hamlesi 'kanepe devrimi' ile başlamış, arkasından 'blucin devrimi' ile sürmüştür. 78 yıl önce Kayseri'nin Hacılar Köyü'nde doğan ve sadece bir yıl okula giden Mustafa Boydak ile kardeşinin kurduğu ilk marangoz atölyesinin Türkiye'nin en büyük mobilya markalarından İstikbal ve Bellona'yı içeren bir holdinge dönüştüğü, bunun temelinde de iki kardeşin sanayileşmenin, ihracatın önemini zamanında anlamalarının yattığı inkâr edilemez.
Kayseri'nin ikinci 'devrimi' blucin kumaşıyla yaşanır. Türkiye'deki devletçi ve ithal ikameci politikaların sonucu iflas noktasına gelen Kayseri'nin önde gelen şirketlerinden Orta Anadolu Tekstil Fabrikası, özel sektör tarafından satın alınarak yeni bir hamleyle dünya çapında bir kuruluş olmuştur. "Kaliteli jean kumaşı üretimindeki zorlukları yenmede Los Angeles, Londra ve Tokyo'daki gençlerin aklını okuyarak işe başladılar. İşte küreselleşmenin canlı bir göstergesi: sürekli değişen gençliğin moda dünyasına yetişmek için Anadolu'da koşturan mühendislerin bu çabalarına, 1980'lerin başında Başbakan Turgut Özal’ın, yabancı yatırımcıların ülkede ortak yatırım yapması için Türkiye'yi etkin biçimde tanıtması büyük katkıda bulundu. Bu kapsamda, Amerikalı giyim devi Levi Strauss, ülkeye gelerek Avrupa'daki fabrikaları için tedarikçi arayışına başladı ve ilk temaslarını da Orta Anadolu ile gerçekleştirdi. Kayserili girişimciler, işçi dövizlerinden kaynaklanan talebin ve daha sonraları teşviklerin de etkisiyle bir çok yatırım yapmışlar ve başarılı işletmeler doğmuştur.
Son yirmi yıl, Kayserili işadamının diğer ülkelerle küresel bağlar kurduğu bir dönemdir.
Bugün, Kayseri sosyo-ekonomik gelişmişlik itibariyle yapılan sıralamada 15.’dir ve 2. derecede gelişmişlik düzeyine sahip iller grubunda yer almaktadır. İlin gayri safi yurt içi hasıladan aldığı pay %1,2 civarındadır.
Kayseri nüfus bakımından 17. sıradadır. İlçeleri itibariyle göç vermekte, il merkezi itibariyle göç almaktadır. İl nüfusu Türkiye ortalamasının altında bir oranda artmaktadır.
Aktif nüfusunun %45’i tarımda istihdam edilmektedir. Tarım kesiminde verimlilik düşüktür. Tarımın istihdamdaki payı değişmemekle birlikte, GSYİH içindeki payı azalmaktadır.
Kayseri imalat sanayi, ağırlıklı olarak tüketim malları üretmektedir. Ara ve yatırım malları imalat sanayileri yeterince gelişmemiştir. İmalat sanayiinde dengesiz bir dağılım vardır. İşletmeler belli başlı sektörlere yayılmıştır.
Ancak Kayseri iş dünyasının geleceğe umutla bakmasını sağlayacak sebepleri vardır: Her şeyden önce ciddi boyutlarda girişimcilik, işletmecilik, tüccarlık ve sanayicilik bilgisi stoku vardır. Birçok ili kıskandıracak boyutta kamu yatırım stokuna sahiptir. Ticaret ve sanayiyi daha da yukarılara çekecek yatırımlar devam etmektedir. Özel sektör tarafından yürütülen organize sanayi bölgeleri, serbest bölge gibi projeler tamamlandıkça gelişme hız kazanmaktadır.
Bugün dünya birbirine zıt gibi görünen iki gelişme yaşamaktadır: Küreselleşme ve yerelleşme. Bu iki gelişme bize iki anahtar sunmaktadır: Birincisi, Kayseri rekabet üstünlüğü sağlayacak bir yapılanmaya gitmelidir. İkincisi, planlarımızı artık il bazında değil, bölgesel ölçekte yapmalıdır.
Kayseri; rekabete, bölgesel kalkınmaya ve kaliteye dayalı bir yapı inşa ederek geleceğe hazırlanmakta ve geleceğe güvenle bakmaktadır. İşadamları devlet tarafından hazırlanan perspektif planlara bakarak orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlemektedir.